خانه » مقالات » برنامۀ چین برای رسیدن به «رهبری فناوری جهان» تا سال ۲۰۳۵
برنامۀ چین برای رسیدن به «رهبری فناوری جهان» تا سال ۲۰۳۵
سه شنبه, ۴ آبان ۱۳۹۹
زمان تقریبی مطالعه ۱۸ دقیقه
شورای مرکزی حزب کمونیست چین در روز سه شنبه، برنامه‌ای اقتصادی را برای سال‌های 2021 تا 2025 تصویب کردند. علاوه بر این به طرح مبهمی نیز اشاره داشتند که طبق آن، چین تا سال 2035 به رهبر تکنولوژی جهان تبدیل خواهد شد.

عصر همان روز، رسانۀ دولتی شین‌هوآ، اعلامیه‌ای منتشر کرد که طی آن شورای عالی سیاست‌گذاری چین، الگوی توسعه‌ای با نام «جدید» معرفی کرده بود که می‌توانست با تکیه بر بازار داخلی، اقتصاد را به رشد برساند. پکن این الگو را «استراتژی گردش دوگانه» می‌نامد.
بنابر این اعلامیه، با افزایش درآمد فردی همگام با رشد اقتصادی، جامعه وارد سطح جدیدی از رفاه خواهد شد. در این اعلامیه آمده است که چین با سرانۀ تولید ناخالصی داخلی، سطح خود را به کشورهای تقریبا توسعه‌یافته می‌رساند و تا سال 2035، از نظر اقتصادی، علمی و ملی به‌طور کلی، به‌طرز چشمگیری پیشرفت خواهد کرد.
به گزارش بانک جهانی، سرانۀ تولید ناخالصی چین در سال 2019 به ده هزار و 261 دلار رسیده است. این مقدار با کشورهایی مانند ایتالیا و اسپانیا تا حدی برابری می‌کند ولی برای رسیدن به کشورهای تقریبا توسعه‌یافته‌ باید به سی هزار دلار برسد.
این بیانیه در پایان جلسۀ عمومی چهارروزه با حضور دویست عضو از کمیته مرکزی حزب کمونیست عنوان شد و رییس‌جمهور شی جین پینگ آن را اجرا کرد. او به تغییر احتمالی در اعضای رهبری چین هیچ اشاره‌ای نکرد. انتظار می‌رود که در سال آینده این برنامۀ اقتصادی پنج‌ساله، توسط مجلس چین یا کنگرۀ ملّی خلق رسماً تصویب شود.
جریان پایه‌ای که این طرح‌های پیشنهادی را به یکدیگر مربوط می‌کند، نشان می‌دهد که در صحنۀ بین‌المللی تغییراتی در میان قدرت‌ها درحال وقوع است.
طبق این اعلامیه، دنیای امروز تغییری بزرگ را تجربه می‌کند که نظیر آن در صدها سال دیده نشده است و میان قدرت‌های بین‌المللی تعادلی جدید شکل می‌گیرد.
این بیانیه بر چالش‌ها و موقعیت‌های جدیدی تاکید دارد که این شرایط، آن را به وجود می‌آورد و از چین می‌خواهد که خود را برای رویایی با آن آماده کند.
این کمیته تاکید کرده است که کشور باید نوآوری خود را بالا ببرد تا بتواند در زمینه‌های مختلف ازجمله تجهیزات دفاعی به خود متکی باشد بنابراین قصد دارد که اصلاحات خود را بهبود بخشد تا بتواند سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به خود جذب کند و زنجیرۀ تأمین چین را تقویت کند.
با شدت گرفتن اصطکاک تجاری با آمریکا و همه‌گیری ویروس کرونا، دولت چین تصمیم گرفته است که استراتژی خود را با عنوان «ساخت چین 2025» به کار گیرد و با بالا بردن نوآوری خود در تکنولوژی به تولیدکننده‌ای بزرگ تبدیل شود. در عین حال امیداوار است تغییر زیادی در نوع تقاضای خارجی ایجاد نشود.
چین با بالا بردن نوآوری در زمینه‌هایی مانند وسایل الکتریکی و تولید فلزات کمیاب که در آن برتری دارد، می‌تواند هدف خود یعنی رسیدن به خودکفایی و برتری را محقق کند. این کار هم‌چنین رقابت میان چین و آمریکا را بیشتر می‌کند. آمریکا پیشرفت چین در تکنولوژی را تهدیدآمیز می‌داند.
اولین محموله هفت هزارتایی خودروی تسلا در روز سه‌شنبه بندر شانگهای را ترک کرد و به سوی سایر کشورهای ازجمله فرانسه و آلمان حرکت کرد. طبق خبرگزاری دولتی شین‌هوا، تام ژو، رییس شرکت تسلا، اظهار داشته است: «صادرات خودروهای مدل سه چینی به اروپا، نقطۀ عطفی برای کشور چین است. هم‌چنین سرعت و کیفیت محصولات چینی را به دنیا ثابت می‌کند.»
شرکت تسلا در نه ماه اول امسال بیش از 85 هزار خودرو تولید کرده است و نمونۀ بارزی از اصلاحات ایجادشده در کشور چین است. شرکت خودروسازی آمریکا به این شرکت مالکیت خارجی صددرصدی اهدا کرد و به‌سرعت اختیارات لازم را داد به‌طوری که این شرکت توانست یک سال پس از تاسیس، یعنی در اوایل سال پیش، تولیدات خود را آغاز کند.
به گفتۀ مقامات دولتی، قدم بعدی این است که مرزهای علمی چین در سطح جهانی قرار گیرد. وانگ ژیگانگ، وزیر علم و فناوری چین، در 21 اکتبر به خبرنگاران گفته است: «پنج سال دیگر راهبردی را پیاده خواهیم کرد که با تکیه بر نوآوری باعث توسعه و پیشرفت کشور خواهد شد.»
کشور چین در سال 2015، طرح «ساخت چین 2025» را عملی کرد تا از بازار بزرگ داخلی و زنجیره تأمین خود بهره‌برداری کند و از تولید‌کننده‌ای ارزان و سطح پایین به رهبر تولیدکننده‌های تکنولوژی‌های پیشرفته تبدیل شود. ماکس زنگلین، اقتصاددان ارشد موسسۀ مرکاتور[۱] آلمان است که تحقیقات مربوط به کشور چین در آنجا انجام می‌شود. او به روزنامۀ Nikkei Asia گفته است: «تمرکز بر ظهور تکنولوژی تا حد زیادی می‌تواند پایه‌های اجرای طرح «ساخت چین 2025» به وجود آورد که هدف از این طرح، تبدیل کردن چین به ابرقدرت تولید است.»
شرکت Zhongtai Securities، در روز دوشنبه در یادداشتی تحقیقاتی نوشت که احتمال می‌رود که چین در پنج تا ده سال آینده در زمینه‌هایی ازجمله 5G، تراشه‌های مدار مجتمع، گوشی‌های هوشمند و وسایل نقلیۀ خودکار به موفقیت دست یابد. هم‌چنین، کارگزاری مستقر در شانگ دونگ[۲] گفته است از آن‌جایی‌که دولت چین قصد دارد میزان انتشار کربن خود را کاهش دهد و تا سال 2060 به کربن خالص صفر دست یابد، تولید انرژی تجدیدپذیر نیز جزوی از این برنامۀ پنج‌ساله خواهد بود.
چین همچنان در شاخص نوآوری جهانی 2020 رتبۀ 14 را دارد که این رتبه‌بندی توسط سازمان جهانی مالکیت فکری اعلام شده است. با توجه به این رتبه‌بندی، کشور چین پابه‌پای نظیران آسیایی‌اش ازجمله سنگاپور و کرۀ جنوبی حرکت می‌کند ولی نسبت به ژاپن در درجۀ بالاتری قرار دارد.
هزینه‌های بخش تحقیق و توسعه در پنج سال گذشته، از یک تریلیون و 420 میلیارد یوان به دو تریلیون و 210 میلیارد یوان (329 میلیارد دلار) به رسیده است. یکی از متخصصان موسسۀ پاولسون آمریکا در گزارش روز دوشنبه گفته است: «از آنجایی که افراد از اینترنت مصرف‌کننده به اینترنت صنعتی روی آورده‌اند، اکوسیستم تکنولوژی چین تا سال 2025 به رشد کامل خواهد رسید و از نظر پویایی، نوآوری و رقابتی به سطح منطقۀ سیلیکون ولی می‌رسد.
طبق این گزارش، چین در ایجاد زیرساخت‌های قدرتمند ازجمله رایانش ابری، شبکه‌های 5G، شهرهای هوشمند و شبکه‌های نظارتی موفقیت زیادی به دست خواهد آورد و با این کار استفاده از اینترنت صنعتی بیشتر و آسان‌تر خواهد شد.
سازمان امینت انرژی آمریکا، طبق گزارشی در ماه سپتامبر، گفته است که چین درحال حاضر در دو زمینه برجسته است: یکی خودروهای الکتریکی و دیگری تولید فلزات نایاب که هر دو تهدیدی برای آمریکا به حساب می‌آیند زیرا منجر به ایجاد شغل و ایجاد مجتمع نظامی صنعتی خواهند شد. سازمان امنیت انرژی آمریکا سازمانی غیرانتفاعی در واشنگتن است که از طرف سازمان امنیت ملی، از انتقال انرژی پاک حمایت می‌کند.
بنابر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، درسال 2019، 47درصد از هفت میلیون و دویست هزار خودروی الکتریکی در جهان، به چین اختصاص داشت. این کشور پس از به دست آوردن موفقیت نسبی در تولید خودروهای الکتریکی، با هدف تحقق انگیزه‌های سیاسی جدیدی که در ماه سپتامبر عنوان شده بود، تولیدات گسترده‌تری را در زمینۀ خودروهای هیدروژنی پیل سوختی آغاز کرد.
دولت چین به جای دادن یارانۀ خرید، به شهرهای منتخبی پاداش می‌دهد که به افزایش استفاده از فناوری پیل سوختی کمک می‌کنند.
مشاور گروه اوراسیا در گزارش 25 سپتامبر گفته است: «با ایجاد چنین تغییری در شیوۀ حمایتی دولت، مسئولین درصدد آن هستند که بدون از بین بردن پیشرفت‌های به‌وجودآمده در تکنولوژی، خودروسازان چینی را از حمایت‌های دولت کاملا بی‌نیاز کنند.»
آکادمی مهندسی چین که تحت حمایت دولت قرار دارد، در گزارشی در ماه اکتبر گفته است که طرح‌های سیاست‌مدارانه‌ای را برای تولید فلزات کم‌یاب ارائه کرده است. این آکادمی از گسترش کاربردهای مواد معدنی حمایت کرده است و می‌خواهد با درخواست کمک از دولت، چین را تا سال 2035 به «ابرقدرت تولید فلزات کمیاب» تبدیل کند.
فلزات کمیاب لازمۀ تولید گوشی‌های هوشمند و سایر وسایل الکترونیکی هستند که چین بیش از 60درصد بازار آن را در دست دارد.
طبق این گزارش، چین باید تا سال 2035 در زمینۀ تولید بلورهای نوری و فلزات بسیار خالصی که در ساخت تکنولوژی‌های دفاعی به کار می‌رود، تا 95درصد به خودکفایی برسد. با این حال رسیدن به چنین جایگاهی کار آسانی نیست. بازرسان آمریکایی، شرکت‌ تکنولوژی هوآوی و شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌رسانا را چندین بار به چالش کشیده‌اند.
بنابر گزارش سازمان پاولسون، با افزایش محدودیت‌ها در تولید تجهیزات نیمه‌رسانا، چین در برابر کمبودهایی آسیب‌پذیر خواهد شد که در زنجیرۀ تأمین تولیدش در زمینۀ تراشه‌های پیشرفته به وجود می‌آید. به گفته زنگلین از سازمان مرکاتو، چین ممکن است برای انجام تحقیقات پایه نیز با سختی‌های زیادی روبه‌رو شود. به گفتۀ او این کشور باید به‌منظور رسیدن به زیرساخت‌های ملی نوآوری، بخش‌های علمی و شرکتی را نیز به رسمیت بشناسد. وی هم‌چنین افزود: «غرور ملی ما را از پویایی و تحرک بازمی‌دارد، نباید از این موضوع غافل ماند.»

منابع
سایر مقالات