مروری بر کتاب «سلامت الکترونیک: چالش‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی»

خانه » مقالات » مروری بر کتاب «سلامت الکترونیک: چالش‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی»

اخلاق فناوری

محمدمهدی نصرهرندی

مدیر میز مطالعات اخلاقی

یکشنبه, ۲ آذر ۱۴۰۳

زمان تقریبی مطالعه ۱۴ دقیقه

کتاب چالش‌های سلامت الکترونیک: جنبه‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی به بررسی فرصت‌ها و موانع استفاده از فناوری‌های دیجیتال در حوزۀ سلامت می‌پردازد و چالش‌های مهم این عرصه را از سه منظر اصلی قانون، اخلاق و حکمرانی تحلیل می‌کند. این کتاب با رویکردی جامع، به مسائلی همچون حریم خصوصی، امنیت داده‌های سلامت، مسئولیت‌های حقوقی در ارائۀ خدمات الکترونیک و تأثیرات شبکه‌های اجتماعی در نظام سلامت می‌پردازد. نویسندگان با تکیه بر تجربیات بین‌المللی و راهکارهای پیشنهادی، بر اهمیت تدوین چارچوب‌های قانونی، استانداردهای اخلاقی و مدیریت مؤثر برای توسعۀ پایدار سلامت الکترونیک تأکید می‌کنند

دربارۀ نویسندۀ کتاب چالش‌های سلامت الکترونیک: جنبه‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی

نویسندۀ اصلی کتاب، دکتر کارلایل جورج، وکیل دادگستری و دارای دکترای علوم کامپیوتر از دانشگاه گلداسمیت لندن است. او به‌عنوان دانشیار و رئیس کمیتۀ اخلاق تحقیقات علوم کامپیوتر، در حوزه‌های حقوق فناوری اطلاعات و ارتباطات، حریم خصوصی، قانون اینترنت، و جنبه‌های حقوقی سلامت الکترونیک فعالیت می‌کند. جورج تاکنون مقالات متعددی دربارۀ موضوعات حقوقی و اخلاقی مرتبط با فناوری‌های سلامت الکترونیک و حفاظت از داده‌ها منتشر کرده و در پروژه‌های اتحادیۀ اروپا برای توسعۀ سیاست‌های سلامت الکترونیک مشارکت داشته است.

محتوای کتاب چالش‌های سلامت الکترونیک: جنبه‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی

کتاب چالش‌های سلامت الکترونیک: جنبه‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی یکی از آثار جامع در حوزۀ سلامت الکترونیک است که به بررسی عمیق پیامدها، فرصت‌ها و چالش‌های به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) در نظام سلامت می‌پردازد. این کتاب با نگاهی جامع به بررسی موضوعات مهم و نوظهور سلامت الکترونیک پرداخته و پیشنهاداتی برای مواجهه با مسائل کلیدی این حوزه ارائه می‌دهد. سلامت الکترونیک به معنای استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی است که این کتاب آن را از سه دیدگاه قانونی، اخلاقی و حکمرانی بررسی می‌کند.

بخش اول: معرفی سلامت الکترونیک

بخش ابتدایی کتاب به مرور کلی از مفهوم سلامت الکترونیک و اهمیت آن در بهبود کیفیت و کارایی خدمات پزشکی اختصاص دارد. سلامت الکترونیک شامل فناوری‌هایی مانند پروندۀ الکترونیک سلامت (EHR)، پزشکی از راه دور و سیستم‌های اطلاعاتی است که به دنبال افزایش دسترسی و بهبود تجربۀ بیماران در استفاده از خدمات درمانی و پزشکی هستند. این بخش توضیح می‌دهد که چگونه کشورهای مختلف، به‌ویژه در اروپا، با ایجاد سیاست‌های نوین به دنبال تقویت سلامت الکترونیک و گسترش تعاملات بین‌المللی در این حوزه هستند.

بخش دوم: چالش‌های قانونی

بخش دوم کتاب به بررسی چالش‌های قانونی و حقوقی موجود در مسیر سلامت الکترونیک می‌پردازد. اولین فصل این بخش به تنظیم مقررات پروندۀ الکترونیک سلامت (EHR) در کشورهای مختلف از ازجمله در ایالات متحده و اروپا اختصاص دارد. در این فصل، تفاوت‌های قانونی میان کشورهای مختلف بررسی شده و چگونگی ذخیره‌سازی و مدیریت اطلاعات سلامت بیماران در این مناطق تحلیل می‌شود. برای مثال، در اروپا رویکرد بیمارمحور با تأکید بر حریم خصوصی بیشتر مورد توجه است، درحالی‌که در ایالات متحده بخش خصوصی نقش اصلی را در توسعۀ این حوزه ایفا می‌کند.

یکی دیگر از چالش‌های قانونی مهم در این بخش، مسائل مربوط به حریم خصوصی و محافظت از داده‌های شخصی بیماران در پرونده‌های الکترونیک سلامت است. در فصل دوم، به بررسی سیستم Summary Care Record انگلستان پرداخته می‌شود که در آن نویسنده بر ضرورت حفظ محرمانگی اطلاعات بیماران و محدودسازی دسترسی به این داده‌ها تأکید دارد. فصل‌های بعدی این بخش به موضوعاتی مانند چالش‌های قانونی در حوزۀ پزشکی از راه دور، فروش داروهای تجویزی در اینترنت و مسئولیت قانونی ارائه‌دهندگان خدمات سلامت الکترونیک اختصاص دارند. همچنین به خلأهای قانونی موجود در اتحادیۀ اروپا اشاره می‌شود که به قوانین بیشتر برای حمایت از حقوق بیماران و مصرف‌کنندگان نیاز دارد.

این کتاب با نگاهی جامع به بررسی موضوعات مهم و نوظهور سلامت الکترونیک پرداخته و پیشنهاداتی برای مواجهه با مسائل کلیدی این حوزه ارائه می‌دهد. سلامت الکترونیک به معنای استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی است که این کتاب آن را از سه دیدگاه قانونی، اخلاقی و حکمرانی بررسی می‌کند.

بخش سوم: چالش‌های اخلاقی

بخش سوم کتاب به چالش‌های اخلاقی ناشی از استفاده از فناوری‌های دیجیتال در خدمات بهداشتی پرداخته و به مواردی چون حریم خصوصی، استقلال بیماران، و مسائل اخلاقی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در حوزۀ سلامت اشاره می‌کند. فصل‌های مختلف این بخش به چالش‌های اخلاقی در ارائۀ خدمات سلامت الکترونیک ازجمله پزشکی از راه دور و ارائۀ خدمات بهداشتی در خانه می‌پردازند و مسائل اخلاقی و تعارض‌های احتمالی میان استفاده از فناوری و حفظ ارزش‌های انسانی را تحلیل می‌کنند.

یکی از موضوعات کلیدی این بخش، تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر حریم خصوصی بیماران و امکان انتشار اطلاعات نادرست در حوزۀ سلامت است. این فصل‌ها همچنین بر اهمیت آموزش کاربران و آگاهی آن‌ها نسبت به پیامدهای اخلاقی استفاده از فناوری‌های دیجیتال در خدمات سلامت تأکید دارند. نویسندگان با پیشنهاد چارچوب‌های اخلاقی برای توسعۀ سلامت الکترونیک، تلاش می‌کنند به ایجاد اعتماد میان بیماران و متخصصان سلامت کمک کنند و حفظ محرمانگی و احترام به حریم خصوصی را در تمامی مراحل اجرای سلامت الکترونیک تقویت کنند.

بخش چهارم: چالش‌های حکمرانی

در بخش چهارم، کتاب به بررسی چالش‌های حکمرانی و مدیریت سلامت الکترونیک می‌پردازد. این بخش به‌ویژه بر مدل‌های حکمرانی مختلف و سیاست‌های گوناگونی که کشورها برای توسعه سلامت الکترونیک اتخاذ کرده‌اند، متمرکز است. فصل‌هایی از این بخش به حکمرانی سلامت الکترونیک در اسکاتلند، مدیریت فناوری اطلاعات در مؤسسات بهداشتی، و اهمیت حکمرانی صحیح در دستیابی به سیستم‌های سلامت الکترونیک پایدار و کارآمد پرداخته‌اند.

کتاب در فصل پایانی خود، ابتکارات اتحادیۀ اروپا در زمینۀ سلامت الکترونیک را معرفی کرده و به نقش این سیاست‌ها در بهبود کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی اشاره می‌کند. این بخش بر اهمیت هماهنگی و یکپارچه‌سازی سیاست‌ها در سطح ملّی و بین‌المللی تأکید دارد و راهکارهایی برای حل چالش‌های حکمرانی و کمک به ارتقای سلامت الکترونیک ارائه می‌دهد.

جمع‌بندی

کتاب سلامت الکترونیک: چالش‌های قانونی، اخلاقی و حکمرانی به بررسی اثرات و چالش‌های ناشی از به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) در نظام سلامت می‌پردازد و ابعاد مختلف این فناوری‌ها را از منظر قانونی، اخلاقی و حکمرانی واکاوی می‌کند. سلامت الکترونیک با فراهم کردن امکان دسترسی و تبادل سریع اطلاعات، به بهبود کیفیت و دسترسی به خدمات بهداشتی کمک می‌کند. با این حال، پیاده‌سازی آن چالش‌های پیچیده‌ای در زمینۀ حفظ حریم خصوصی، امنیت اطلاعات بیماران، تنظیمات قانونی و حکمرانی را نیز به همراه دارد. این کتاب با تحلیل تجربیات بین‌المللی، ازجمله در اتحادیۀ اروپا و ایالات متحده، نشان می‌دهد که هرچند سلامت الکترونیک پتانسیل ایجاد تحولی مثبت در بهداشت و درمان را دارد، اما موفقیت آن مستلزم توسعۀ چارچوب‌های قانونی و اخلاقی کارآمد و شفافیت در حکمرانی است.

به‌طور کلی، سلامت الکترونیک درصورتی می‌تواند به اهداف خود دست یابد که از یک سو سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران چارچوب‌های مناسبی برای حمایت از حقوق بیماران تدوین کنند و از سوی دیگر، کاربران و متخصصان بهداشتی به آموزش و آگاهی از پیامدهای اخلاقی و حقوقی این فناوری‌ها مجهز شوند.