راهنما: پتانسیل حداکثری شامل تمام فعلیت‌هایی می‌شود که به حضور فیزیکی در محل کار احتیاجی ندارد؛ پتانسیل کارآمد، فعالیت‌هایی را دربر می‌گیرد که می‌توان بدون کاهش بازده آن‌ها را به‌صورت دورکاری انجام داد. این نمودار بر اساس 2000 فعالیت در 800 شغل مختلف ترسیم شده است.

پتانسیل دورکاری در کشورهای مختلف متفاوت است و این موضوع به صنایع کشور، مشاغل موجود و فعالیت‌هایی که در آن انجام می‌دهند بستگی دارد. برای مثال بخش زیادی از اقتصاد بریتانیا به صنعت خدمات مالی و کسب‌وکار تعلق می‌گیرد و از بین کشورهای مورد بررسی، این کشور بیشترین پتانسیل دورکاری را دارد.

نیروی کار این کشور می‌توانند یک‌سوم زمانشان را دورکاری کنند و درعین‌حال هیچ کمبودی در بازده کاری‌شان به وجود نیاید. همچنین می‌توانند با کاهش اندکی در بازده، نیمی از زمانشان را دورکاری کنند (تصویر 3). اقتصادهای پیشرفته دیگر هم چندان از بریتانیا عقب نیستند. نیروی کار همه این کشورها می‌توانند بدون از دست دادن بازده، بین 28 تا 30 درصد از زمانشان را صرف دورکاری کنند.

در اقتصادهای نوظهور، بیشتر کارمندان مشغول کارهایی هستند که به فعالیت‌های فیزیکی و عملی احتیاج دارد و در صنایعی مانند تولید و کشاورزی کار می‌کنند. در این کشورها، پتانسیل دورکاری به 12 تا 26 درصد کاهش می‌یابد. برای مثال، نیروی کار کشور هند فقط می‌توانند 12 درصد از زمانشان را بدون کاهش بازده دورکاری کنند. بااینکه هند صنایع پیشرفته، فناورانه و خدمات مالی زیادی دارد، اکثر نیروی کار آن (که در مجموع 464 میلیون نفر هستند) در فعالیت‌های خرده‌فروشی و کشاورزی کار می‌کنند که امکان دورکاری برای آن‌ها وجود ندارد.

فعالیت‌های روزانه‌ی بیشتر کارکنان به دو دسته تقسیم می‌شود: بعضی از آن‌ها فقط به‌صورت حضوری و در محل قابل انجام هستند و برخی دیگر به‌صورت دورکاری هم انجام می‌شوند. بررسی کشور آمریکا نشان می‌دهد که 22 از کارمندان این کشور می‌توانند 3 تا 5 روز در هفته را بدون کاهش بازدهی دورکاری کنند، درصورتی‌که این میزان در هند فقط پنج درصد است. در مقابل، 61 درصد از نیروی کار آمریکا به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانند کارهایشان را در خانه انجام دهند یا اینکه، فقط چند ساعت در هفته قابلیت دورکاری دارند. 17 درصد باقی‌مانده هم فقط بخشی از کارهایشان را به‌صورت دورکاری انجام می‌دهند، یعنی فقط یک تا سه روز در هفته (تصویر 4).

یک طراح گل را در نظر بگیرید.به نظر می‌رسد این فرد می‌تواند بین نصف تا یک‌چهارم کارش را به‌صورت دورکاری انجام دهد. او سفارشات را به‌صورت تلفنی یا آنلاین قبول می‌کند و برای ارسال کار از یک اپلیکیشن استفاده می‌کند. اما برای اینکه بتواند گل‌ها را تزیین کند، باید به مغازه‌ی گل‌فروشی برود؛ جایی که به یخچال گل، خزه‌ها، ربان‌ها، گلدان‌ها و تجهیزات دیگر دسترسی داشته باشد. این فرد برای آنکه بتواند دورکاری کند، باید کارهایش را به دو بخش تقسیم کند و یک سری از آن‌ها را به حضوری و بقیه را به‌صورت غیرحضوری انجام دهد. در مقابل، تحلیلگران اعتباری، مدیران پایگاه داده و مسئولین مالیات می‌توانند تقریباً همه کارهایشان را از راه دور انجام دهند. به‌طورکلی، کارمندانی که در شغلشان به تفکر، حل مسئله، پردازش داده، مدیریت و توسعه افراد می‌پردازند، پتانسیل بیشتری برای دورکاری دارند. این افراد دقیقاً جزو کسانی هستند که بیشترین دستمزد را می‌گیرند.

امکان دورکاری به استفاده از تجهیزات تخصصی نیز بستگی دارد. طبق بررسی‌ها، یک تکنسین شیمی می‌تواند تنها یک‌چهارم زمانش را دورکاری کند چون بیشتر فعالیت‌های او به محیط آزمایشگاه و تجهیزات آزمایشگاهی وابسته است. از بین مشاغل پزشکی، پزشکان عمومی پتانسیل دورکاری بیشتری دارند زیرا می‌توانند برای ارتباط با بیماران از فناوری دیجیتال استفاده کنند. اما تکنسین‌های عکس‌برداری یا جراحی، پتانسیل دورکاری کمتری دارند زیرا برای انجام کارشان به ابزار و تجهیزات پیشرفته‌ای احتیاج دارند. بنابراین، در بخش پزشکی، احتمال دورکاری پربازده فقط 11 درصد است.
حتی اگر نوع فعالیت یکسان باشد، شرایطی که فرد در آن کار می‌کند نیز در پتانسیل دورکاری تأثیر دارد.

«تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات» را در نظر بگیرید. آمارشناسان و تحلیلگران مالی به‌راحتی می‌توانند این کار را از راه دور انجام دهند اما کسانی که نظرسنجی می‌کنند قادر به این کار نیستند (هرچند ماهیت کارشان یکی است.) کارمندانی که روندهای مشتری را بررسی می‌کنند و تحلیلگران صحنه جرم، هر دو (به گفته O*NET) به «جمع‌آوری، پردازش، تحلیل، طبقه‌بندی و تفسیر اطلاعات» می‌پردازند اما گروه دوم باید در محل وقوع جرم حاضر شوند درصورتی‌که گروه اول می‌توانند همین کار را در خانه و با استفاده از کامپیوتر انجام دهند. کارمند آژانس مسافرتی می‌تواند هزینه‌ی خدمات و محصولات مشتریان را از پشت میز آشپزخانه‌اش محاسبه کند اما کارمند سوپرمارکت باید همین کار را از پشت پیشخوان و در فروشگاه انجام دهد.

مشاغلی هم وجود دارد که در آن، کارمندان باید بیش از چهار روز در هفته حضور فیزیکی پیدا کنند. ازجمله این کارها می‌توان به حمل‌ونقل، خدمات غذایی، کشاورزی، تعمیرات و خدمات خانگی اشاره کرد. این افراد به دلیل ماهیت فیزیکی بیشتر فعالیت‌هایشان، تقریباً هیچ فرصتی برای دورکاری ندارند.

بازرسان ساختمان باید به محل ساخت بروند. دستیاران پرستار باید در بیمارستان یا درمانگاه کار کنند. خیلی از مشاغلی که دولت در زمان شیوع کرونا «ضروری» اعلام کرده (مثل پرستاری، تعمیرات و خدمات ساختمانی و جمع‌آوری زباله) در دسته مشاغلی قرار می‌گیرند که پتانسیل دورکاری بسیار کمی دارند.

حال که می‌دانید هر شغل ترکیبی از فعالیت‌های فیزیکی و دورکاری است، بهتر می‌توانید نتیجه نظرسنجی مک‌کینزی (که از 800 مدیر شرکت صورت گرفته) را متوجه شوید. طبق این نظرسنجی، 38 درصد از مدیران صنایع مختلف عقیده داشتند که کارمندانشان می‌توانند دو یا چند روز از هفته را به‌صورت دورکاری و در خانه‌هایشان کار کنند. درصورتی‌که این تعداد قبل از همه‌گیری کرونا فقط 22 درصد بود. همچنین، از بین شرکت‌کنندگان نظرسنجی 19 درصد هم عقیده داشتند که کارمندانشان می‌توانند تقریباً سه روز (یا بیشتر) از هفته را دورکاری کنند. این نشان می‌دهد که مدیران نوعی مدل ترکیبی برای سازمانشان پیش‌بینی کرده‌اند و می‌خواهند کارمندانشان حتی بعد از همه‌گیری، گاهی به‌صورت حضوری و گاهی به‌صورت غیرحضوری کار کنند. شرکت جی‌پی‌مورگان برنامه‌ریزی کرده که کارمندانش (که بالغ بر 60950 نفر هستند) دو هفته در ماه یا دو روز در هفته را (بسته به خط شغلی‌شان) دورکاری کنند.

در حال حاضر در اقتصادهای پیشرفته تنها بخش کوچکی از نیروی کار ( حدود 5 تا 7 درصد) به‌طور پیوسته دورکاری می‌کنند. حال اگر 15 تا 20 درصد کارمندان بیشتر زمانشان را در خانه کار کنند و کمتر در محیط کار حضور یابند، این موضوع تأثیر چشمگیری بر اقتصاد شهرها می‌گذارد. وقتی تعداد بیشتری از افراد در خانه کار کنند، رفت‌آمدهای شهری کمتر می‌شود و افراد کمتری مجبورند هر روز از خانه به محل کار بروند. این موضوع بر بخش‌هایی ازجمله حمل‌ونقل، فروش اتومبیل و بنزین، رستوران‌ها و فروشگاه‌های مرکز شهر تأثیر می‌گذارد، نیاز به اجاره یا خرید دفترکار را کمتر می‌کند و بسیاری از الگوهای مصرفی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

طبق نظرسنجی‌ای که مک‌کینزی در ماه می انجام داد، مدیران انتظار دارند بعد از همه‌گیری ویروس کرونا میزان دورکاری تا 36 درصد افزایش یابد. اگر چنین اتفاقی بیفتد، شرکت‌ها به فضای فیزیکی کمتر احتیاج خواهند داشت و همان‌طور که می‌دانید در حال حاضر نیز خیلی از شرکت‌ها به فکر کاهش مخارج ملکی‌شان هستند. به گزارش شرکت Moody’s Analytics میزان ملک‌های تجاری استفاده‌نشده امسال به 19.4 درصد رسیده و انتظار می‌رود تا پایان سال 22 به 2.20 درصد افزایش پیدا کند، درصورتی‌که این میزان در سال 2019 تنها 8.16 درصد بوده است. طبق یکی از نظرسنجی‌هایی که از 248 مدیر اجرایی ارشد آمریکا صورت گرفت، یک‌سوم این شرکت‌ها تصمیم دارند بعد از انقضای اجاره دفترشان، فضای دفتر را کوچک‌تر کنند تا هزینه‌های آن را کاهش دهند.

این موضوع برای رستوران‌ها، فروشگاه‌ها، تریاها و کسب‌وکارهای دیگری که به کارمندان موادغذایی ارائه می‌دهند نیز عواقبی دارد و درآمد مالیات‌های محلی و املاک و مستغلات را کاهش می‌دهد. برای مثال،REI می‌خواهد دفاتر مرکز خود را بفروشد (حتی قبل از اینکه وارد آنجا شود). درمقابل، آمازون عقیده دارد کارگروهی آنلاین سریع و هم‌زمان انجام نمی‌شود و جمعاً 900 هزار فوت فضای ساختمانی اجاره کرده است.

حتی بازار املاک مسکونی هم از این اتفاق در امان نیست. وقتی شرکت‌های فناوری اعلام کردند می‌خواهند کارمندان ثابت دور کار داشته باشند، قیمت متوسط اجاره سوئیت‌های یک‌خوابه در سن‌فرانسیسکو، نسبت به سال قبل 2.24 درصد کاهش پیدا کرد. همچنین در نیویورک سیتی (که در ابتدای سال 2020 در هر یک مایل مربع آن حدود 28000 نفر زندگی می‌کردند) در ماه سپتامبر 15000 آپارتمان اجاره‌ای خالی وجود داشت. این تعداد بیشترین خانه بدون سکونت در کل تاریخ نیویورک به‌حساب می‌آید. برعکس، بازار املاک در حومه شهر و شهرهای کوچک‌تر رو به گسترش است زیرا افراد روزبه‌روز بیشتر به این مناطق روی می‌آورند. زندگی در شهرهای کوچک دردسر کمتری دارد و هزینه زندگی در آن‌ها کمتر است. همچنین به خاطر قیمت کمتر، افراد می‌توانند خانه‌هایی با اتاق اضافه کرایه کنند و یکی از اتاق‌های آن را به‌عنوان اتاق ورزش یا محل کار استفاده کنند. هرچند، هنوز نمی‌دانیم با این رویکرد دورکاری و وقتی هریک از کارمندان در منطقه‌ای دورافتاده زندگی می‌کنند، شرکت‌ها چقدر موفق می‌شوند.

خود کارمندان دورکار هم می‌توانند الگوهای مصرفی را تغییر دهند. وقتی هزینه کمتری صرف حمل‌ونقل، ناهار و لباس مخصوص کار شود، افراد این میزان پول را در جای دیگری خرج می‌کنند. برای مثال، امروزه خرید تجهیزات دفتری (برای کار در خانه)، ابزار دیجیتال و دستگاه‌های ارتباطی به اوج خود رسیده است.

هنوز مطمئن نیسیتم که افزایش دورکاری واقعاً بتواند باعث پیشرفت در شهرهای کوچک شود. تحقیقات قبلیMGI که در اروپا و آمریکا انجام شد، نشان داد بیشتر مشاغل در شهرهای بزرگی مانند لندن و نیویورک و مراکزی با رشد سریع، مانند سیاتل و امستردام متمرکز شده‌اند. این مناطق بسیاری از کارمندان جوان و تحصیل‌کرده‌ای که می‌توانند به‌صورت دورکاری فعالیت کنند را به سمت خودشان جذب کرده است. باید ببینیم روی آوردن به سیستم دورکاری می‌تواند این روند را کاش دهد، یا اینکه شهرهای بزرگ همچنان به جذب این افراد ادامه می‌دهند.

آیا دورکاری می‌تواند باعث افزایش بازدهی کارمندان شود؟ با توجه به اینکه قبل از همه‌گیری ویروس کرونا بازدهی نیروی کار کاهش پیدا کرده بود، اگر دورکاری بتواند بازدهی آن‌ها را افزایش دهد به‌شدت مورد استقبال سازمان‌ها قرار می‌گیرد. در حال حاضر هنوز دراین‌باره مطمئن نیستیم. نظرات ضد‌ونقیضی درباره تأثیر دورکاری بر بهره‌‌وری شرکت‌ها وجود دارد. حدود 41 درصد از کارمندانی که ماه می در نظرسنجی مک‌کینزی شرکت کردند، گفتند زمانی که در خانه کار می‌کردند بازدهی خیلی بیشتری داشتند. هرچه این افراد تجربه بیشتری در دورکاری پیدا می‌کنند، بیشتر مطمئن می‌شوند که دورکاری باعث افزایش بازدهی‌شان می‌شود. حتی بعضی از آن‌ها عقیده داشتند که از ماه آوریل تا می، حدود 45 درصد افزایش کارایی داشته‌اند.

اکنون که 9 ماه از تجربه دورکاری کارمندان می‌گذرد، تعداد بیشتری از کارمندان به افزایش بازدهی‌شان پی برده‌اند. از طرفی دیگر، در مصاحبه‌ای که با مدیران ارشد صورت گرفته است، نتایج ضدو‌نقیضی را نشان می‌دهد. بعضی از آن‌ها مطمئن بودند که دورکاری می‌تواند پس از همه‌گیری همچنان ادامه پیدا کند و برخی دیگر فکر می‌کردند این کار فواید چندانی ندارد.

یکی از مسائلی که ممکن است جلوی بازدهی کارمندان را بگیرد، اینترنت است. طبق یافته‌های محققی در دانشگاه استنفورد، فقط 65 درصد از شرکت‌کنندگان آمریکایی به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند و می‌توانند به‌راحتی تماس‌های تصویری بگیرند. حتی در برخی از مناطق دنیا، هنوز زیرساخت اینترنت وجود ندارند یا بسیار کمیاب است. برای توسعه زیرساخت دیجیتال به سرمایه‌گذاری‌های عمومی و خصوصی زیادی احتیاج داریم.

بخصوص برای بانوان، دورکاری می‌تواند نتایج متفاوتی داشته باشد. دورکاری انعطاف‌پذیری بانوان را افزایش می‌دهد (وقتی لازم نباشد با همکاری دیگران کار کنیم، استقلال بیشتری پیدا می‌کنیم و در رابطه با ساعات کاری‌مان اختیار بیشتری داریم). همچنین، ازآنجایی‌که زمان کمتری صرف رفت‌وآمدها می‌شود، بهره‌وری آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. بااین‌حال، دورکاری می‌تواند تبعیض جنسیتی در محیط کار را افزایش دهد و اثرات مخرب کووید19 را تشدید کند.

در بسیاری از کشورها، کارمندان زن بیشتر در مشاغلی مانند خدمات درمانی، خدمات غذایی و خدمات مشتری فعالیت می‌کنند و این مشاغل پتانسیل دورکاری کمتری دارند. تحقیقاتی کهMGI پیرامون «برابری جنسیتی» انجام داده بود نشان داد مشاغل زنان 19 درصد بیشتر از مشاغل مردان در معرض ریسک قرار دارند. زیرا صنایعی که بانوان در آن فعالیت دارند بیشتر تحت تأثیر ویروس کرونا قرار گرفته است.

بعضی از اشکال دورکاری ممکن است تا مدت‌ها بعد از ویروس کرونا پابرجا بمانند اما همراه با این اتفاق تغییرات زیادی صورت می‌گیرد. برای مثال سرمایه‌گذاری بر زیرساخت دیجیتال افزایش می‌یابد، دفاتر فضای فیزیکی کمتری را اشغال می‌کنند، ساختار شهرها تغییر می‌کند و حوزه‌هایی مانند خدمات غذایی، خرده‌فروشی و املاک و مستغلات تجاری تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این کار همچنین باعث افزایش نابرابری‌ها می‌شود و اضطراب‌های روانی و احساسی بیشتری مانند احساس تنهایی و گوشه‌گیری را برای کارمندان به وجود می‌آورد. بنابراین چنانچه شرکت‌ها بخواهند کارمندانشان خارج از دفتر کار کنند، بایستی بعضی از سیاست‌ها و فرایندهایشان را بازسازی کنند.