به‌رغم دیجیتالیزه شدن ابعاد مهمی از حیات مدرن، انتخابات همچنان به‌شکل آفلاین و کاغذی انجام می‌شود. از ابتدای قرن حاضر، رأی‌گیری الکترونیکی به‌عنوان پیشرفتی نویدبخش و (نهایتاً) اجتناب‌ناپذیر قلمداد شده است. این نوع جدید از رأی‌گیری می‌تواند موجب تسریع و تسهیل انتخابات، کاهش هزینه‌های آن و حتی افزایش میزان مشارکت و تقویت دموکراسی شود. رأی‌گیری الکترونیکی اَشکال مختلفی دارد: استفاده از اینترنت یا یک شبکه مجزا و اختصاصی که مستلزم حضور رأی‌دهندگان در یک ایستگاه رأی‌گیری یا تدارک یک رأی‌گیری بدون‌نظارت است. حالت دیگر استفاده از ابزارهای موجوی مثل تلفن همراه، لپ‌تاپ و غیره است. حالا دو راه داریم: یا همان اعتماد به مراجع قانونی برای مدیریت انتخابات، یا استفاده از تکنولوژی بلاکچین[۱] برای تمهید یک رأی‌گیری باز در میان شهروندان. بسیاری از کارشناسان موافقند که رأی‌گیری الکترونیک نیازمند پیشرفت انقلابی در سیستم‌های امنیتی است. حال باید پرسید که آیا بلاکچین موجب تحولی اساسی می‌شود یا صرفاً پیشرفتی روبه‌رشد خواهد بود و البته چه دلالت‌هایی برای آینده دموکراسی خواهد داشت؟
نحوه استفاده از بلاکچین برای رأی‌گیری الکترونیک
بلاکچین شیوه‌ای برای ثبت و تأیید اطلاعات است که شفاف بوده و در میان کاربران توزیع شده است. معمولاً رأی‌ها توسط مراجع مرکزی ثبت، مدیریت، شمارش و بررسی می‌شوند. رأی‌گیری الکترونیکیِ بلاک‌چینی رأی‌دهندگان را قادر می‌کند که خودشان این وظایف را انجام دهند و نسخه‌ای از آن را در اختیار داشته باشند؛ بنابراین سوابق قابل‌تغییر نخواهند بود. دیگر نمی‌توان آرای غیرقانونی را اضافه کرد، زیرا رأی‌دهندگان قادر به بررسی دقیق این مسئله هستند که آیا آرا با قواعد کلی سازگاری دارد یا خیر. همچنین رأی‌گیری مبتنی بر بلاکچین باعث چرخش و مرکزیت‌زدایی قدرت و اعتماد از کنشگرانی مثل مراجع رسمی شده و یک وفاق جمعی تکنیک‌محوری را رقم می‌زند.
یکی از طُرُق توسعه این نوع رأی‌گیری‌ها ایجاد یک سیستم سفارشی و جدید است که برای انعکاس ویژگی‌های خاص انتخابات و رأی‌دهندگان طراحی شده باشد. رویکرد دوم که شاید ارزان‌تر و آسان‌تر باشد، اجرای انتخابات بر مبنای یک بلاکچین تثبیت‌شده‌تر مثل نمونه استفاده‌شده در بیت‌کوین است. با توجه به اینکه امنیت دفتر کل بلاکچین به گستره کاربران آن متکی است، این رویکرد همچنین برای انتخابات با تعداد کمی از رأی‌دهندگان می‌تواند امن‌تر باشد.
متخصصان بلاکچین درحال گمانه‌زنی درباره نسل جدید «سیستم‌های تکنو-دموکراتیک» هستند و ما از پیش می‌توانیم شاهد ظهور معادل‌های مجازی اداره کشور مبتنی بر تکنولوژی‌های بلاکچین باشیم. بااین‌‌وجود ممکن است در کوتاه‌مدت از ظرفیت رأی‌گیری مبتنی بر بلاکچین بتوان در زمینه‌های سازمانی و نه ملّی استفاده کرد. در حقیقت، از آنها در انتخابات داخلی احزاب سیاسی و رأی‌گیری سهام‌داران در استونی استفاده شده است.
پیشرفت‌ها و تأثیرات بالقوه
وعده‌های خوش‌بینانه‌تر رأی‌گیری الکترونیکی –مثلاً اینکه جوانان اروپایی را درباره بازگشت به مشارکت دموکراتیک ترغیب می‌کند– را باید به دیده تردید نگریست. به همین قیاس، بسیاری از نگرانی‌های مربوط به رأی‌گیری بلاک‌چینی –مثل گمنامی، اجبار و دسترس‌پذیری- در مورد سیستم‌های کاغذی سنتی نیز صدق می‌کند.
اجبار تهدیدی برای هر سیستم رأی‌گیری غیرحضوری است. هم برای انتخابات بلاک‌چینی و هم برای انتخابات کاغذی، استفاده از مراکز اخذ رأی خصوصی تنها تضمین در برابر تقلب است. دسترسی به همه رأی‌دهندگان یک نگرانی اساسی در تمام انتخابات است. انتخابات بلاک‌چینی ممکن است با ارائه گزینه‌های بسیار زیاد به شهروندان، مسائل را پیچیده کند. به‌عنوان مثال، آنها ممکن است این انتخاب را داشته باشند که آیا در یک مرکز اخذ رأی سنتی رأی دهند یا از وسیله شخصی استفاده می کنند. گمنامی اغلب عنصری اساسی در مشارکت دموکراتیک تلقی می‌شود، گرچه غالباً انتخابات ملّی با نام مستعار صورت می‌گیرد؛ یعنی کشف نحوه رأی‌دادن افراد دشوار اما ممکن است، زیرا یک کد هر برگه رأی را با یک مدخل شخصی در لیست انتخابات پیوند می‌دهد. برای حفظ گمنامی خود ناگزیر از اعتماد به مقامات هستیم. رأی‌گیری بلاک‌چینی نیز با نام مستعار است، اما بازهم قابل‌ردیابی است. آیا می‌توان برای حفظ گمنامی خود به این اجتماع و تکنولوژی جدید اعتماد کرد؟ برخی از پیشرفت این حوزه و امکان گمنامی کامل می‌گویند. پاسخ بالقوه دیگر، اعتماد به یک مرجع مرکزی برای توزیع نام‌های مستعار و مخفی نگه داشتن آنها است؛ درست همان‌طورکه اکنون در سیستم‌های رأی‌گیری کاغذی انجام می‌دهند. با این‌حال، حفظ یک اعتماد و قدرت متمرکز بدین طریق، می‌تواند ایدئولوژی تمرکززدایی مرتبط با سیستم‌های بلاکچین-محور را به چالش بکشد.
پرسش کلیدی دیگر این است که چگونه می‌توان اعتماد گسترده به امنیت و مشروعیت این سیستم را تضمین کرد. مانند انتخابات کاغذی، کافی نیست که نتیجه عادلانه و معتبر باشد. کل رأی‌دهندگان، حتی اگر از نتیجه ناامید شوند، باید بپذیرند که فرآیند قانونی و قابل‌اعتماد بوده است. به معنای دقیق، سیستم رأی‌گیری بلاک‌چینی باید، فراتر از تأمین امنیت و سلامت واقعی، اعتماد و اطمینان عمومی گسترده‌ای را القا کند. از آنجا که پروتکل بلاکچین کاملاً پیچیده است، ممکن است مانعی بر سر راه مقبولیت عمومی آن باشد.
سرانجام آنکه، در ارزیابی تأثیر بالقوه این سیستم نوین باید به بررسی ارزش‌ها و سیاست‌هایی که منعکس می‌کند بپردازیم. به طورسنتی، مقامات انتخابات را مدیریت می‌کنند و روند آن پنهان، متمرکز و از بالا به پایین است. اما انتخابات بلاک‌چینی برعکس است؛ توسط مردم مدیریت می‌شود، و شفاف، غیرمتمرکز و از پایین به بالا است. درحالی‌که مشارکت در انتخابات سنتی اقتدار کشور را تقویت می‌کند، مشارکت در نوع جدید بر تقدم مردم تأکید می‌کند. از این منظر، جای تعجب نیست که بین رأی‌گیری بلاک‌چینی و گذار به یک دموکراسی مستقیم‌تر، غیرمتمرکز و از پایین به بالا ارتباط برقرار می‌شود. به‌بیان دقیق، میزان شکوفایی بلاکچین در عرصه رأی‌گیری الکترونیک بستگی به میزان موفقیت آن در انعکاس ارزش‌ها و ساختار جامعه، سیاست و دموکراسی دارد.
