ابزارهای حکمرانی یکی از مداخل تحلیل حکمرانی در نظامهای مختلف است. امروزه با گسترش فضای مجازی زمینه برای کاربست ابزارهای نرم هموارتر شده است و از این رو حکومتهای مختلف تلاش می کنند تا با تکیه بر ابزارهای نرم که مبتنی بر مشارکت داوطلبانه است، قلمرو حکمرانی خویش را توسعه دهند.
ابزارهای سخت و نرم حکمرانی را می توان دو سر یک پیوستار دانست که با توجه به سه متغیر (الزامآوری، دقت و تفویض) در این پیوستار، جایابی میشوند. ابزارهای سخت الزامآورتر، در محتوا دقیقتر و قدرت بیشتری را به نهادهای شخص ثالث تفویض میکند، در مقابل ابزارهای نرم، الزامآوری کمتر، محتوای تفسیرپذیر تر و روشهای توافقیتر در حل اختلافات دارند.
گزارش حاضر که مأخوذ از هندبوک ارزشمند انتشارات ادوار- الگار در حکمرانی است، به تبیین و تمییز ابزارهای سخت و نرم حکمرانی میپردازد.
البته در عمل از ابزارهای ترکیبی، نیز استفاده میشود که از جنبهای نرم و از جنبهای دیگر، سخت محسوب میشوند. اتحادیه اروپا، تاکنون ابزارهای حکمرانی ابداعی چون «روش باز هماهنگی» (OMC) را در سایه توجه به متغیرهای فوق، به کار گرفته و تحولی در زمینه حکمرانی به وجود آورده است.
پژوهشهای این حوزه، عمدتاً سه موضوع اصلی را تاکنون دنبال کردهاند: سبکهای سیاستی ملی، ابزارهای ترکیبی و تبعیت. موضوع اول، تأثیر مناسبات تاریخی و نهادی هر کشور در انتخاب ابزارهای حکمرانی، موضوع دوم، ابزارهای ترکیبی که ویژگیهای سخت و نرم را به نحو توأمان داشته و علت اتخاذ چنین ابزارهایی را و موضوع سوم، نحوه و علت تبعیت و تاثیرپذیری از ابزارهایی که الزامآور نبوده را کاوش کردهاند. در این بین، دو رشته روابط بینالملل و حقوق عمومی بینالملل را میتوان ریشه مطالعات این حوزه دانست. زیرا در حوزه بینالملل، به سبب توزیع قدرت و نبود یک مرجع مقتدر حکمران بالا به پائین، روابط همکاریمحور، ابزارهای غیرالزام آور و شیوههای حل اختلاف توافقیتر، اثربخشتر بودهاند.
