خانه » مقالات » مروری بر کتاب «دستکاری نمایش خودِ آنلاین»
مروری بر کتاب «دستکاری نمایش خودِ آنلاین»
ما در دنیای آنلاین چه کسی هستیم و خود را چطور نشان می‌دهیم؟
دوشنبه, ۳ دی ۱۴۰۳
زمان تقریبی مطالعه ۱۶ دقیقه
ما در دنیای آنلاین چه هویتی داریم؟ خود را چگونه به دیگران نشان می‌دهیم؟ چرا اصرار داریم خود را به شیوه‌های خاصی نمایش دهیم؟ به عبارت دیگر انگیزه‌های پنهان در انواع نمایش خود آنلاین چیست؟ آیا ابراز چند خود مختلف در پلتفرم‌های مختلف ما و دیگران را سردرگم نمی‌کند؟ چگونه نمایش خودهای مختلف را در فضای آنلاین مدیریت می‌کنیم؟ به عبارت دیگر، چگونه برداشت دیگران از خود را در این فضا مدیریت می‌کنیم؟ آیا هنگامی که احساس گمنام بودن می‌کنیم خود را متفاوت از زمانی نشان می‌دهیم که دیگران ما را می‌شناسند؟ این سوالات به همراه دیگر موارد مرتبط با هویت خود دیجیتال، از موضوعاتی است که در روانشناسی فضای مجازی مفصل به آنها پرداخته می‌شود. کتاب دستکاری نمایش خود آنلاین از جمله منابعی است که موضوع هویت خود در فضای مجازی را براساس نظریات مختلف و از منظرهای متنوع مورد بررسی قرار می‌دهد.

کتاب دستکاری نمایش خود آنلاین حاصل تلاش هشت نفر از پژوهشگران متخصص در زمینۀ هویت خود دیجیتال با ویراستاری دکتر الیسون اتریل اسمیت[۱] از دانشگاه ولورهمپتون[۲] بریتانیا نوشته شد و توسط انتشارات پالگریو مک میلان لندن[۳] در سال ۲۰۱۵ به چاپ رسید. محتوای این کتاب در ۵ فصل کوتاه تنظیم شده و در هریک از این فصل‌ها یکی از مسائل مورد بحث پیرامون هویت خود در فضای مجازی شرح داده شده است. این 5 فصل به ترتیب عبارت‌اند از: مقدمه؛ من چه کسی هستم، ملاحظات نظری، عوامل فردی و خود مجازی، انگیزۀ به‌اشتراک‌گذاری خودِ مجازی و اینترنت شناختی اجتماعی و خود مجازی. این کتاب راهگشای پژوهشگرانی است که می‌خواهند درمورد هویت خود در فضای مجازی دانش اولیه به دست آورند.

چرا کتاب دستکاری نمایش خود آنلاین مهم است؟

کتاب دستکاری نمایش خود آنلاین اساسی‌ترین مفاهیم و نظریات مرتبط با خود مجازی را مطرح می‌کند که در نتیجه افرادی که می‌خواهند آشنایی اولیه با این موارد داشته باشند می‌توانند با خواندن این کتاب کلیاتی درمورد موضوع هویت مجازی به دست آورند. علاوه‌بر مختصر و مفید بودن، آنچه بر اهمیت این کتاب می‌افزاید این است که انتشارات معتبر پالگریو مک میلان لندن آن را منتشر کرده است. این کتاب واژه‌نامه‌ای نیز به همراه تعاریف آن‌ها در ابتدا ارائه می‌دهد تا خوانندگان با عبارات کلیدی در حیطۀ هویت خود دیجیتال آشنا شوند. 

پنج فصل کتاب

در فصل اول کتاب ضمن بیان مفاهیم اصلی که بنیان کتاب را می‌سازند، محتوای چهار فصل دیگر و مقدماتی درمورد هویت خود دیجیتال مطرح می‌شود. به‌صورت دقیق‌تر در این فصل ابتدا توضیحاتی درمورد روانشناسی فضای مجازی و جایگاه مفهوم هویت مجازی در این شاخه از علم بیان می‌شود. به‌صورت کلی، این فصل در مورد این صحبت می کند که چرا نیاز داریم خودهای مختلفی که فضاهای مختلف اینترنت می سازیم را به خوبی درک کنیم و بفهمیم این خودها چه ماهیتی دارند و نیز در مورد این توضیح داده می شود که مردم چگونه از اینترنت در راستای بسط خود آفلاینشان به فضای اینترنت استفاده می کنند. به عبارت دیگر چه جنبه هایی از خود آفلاین را در فضای آنلاین نیز به نمایش می گذارند. به علاوه در این فصل به تفکیک موجود بین خودهای آنلاین و آفلاین پرداخته می‌شود. در ادامه مفهوم نمایش خود و مدیریت برداشت که از مفاهیم کلیدی در بحث هویت مجازی هستند مورد بحث قرار می‌گیرند. مدیریت برداشت به این اشاره دارد که ما هنگام نمایش خودمان به دیگران در فضای آنلاین چه جنبه هایی از خود را نشان می دهیم و چه جنبه هایی را نشان نمی دهیم تا دیگران ما را به گونه خاصی درک کنند. در انتها به این مسئله پرداخته می‌شود که آیا واقعاً دوگانه‌ای به نام دنیای واقعی و دنیای غیرواقعی داریم؟ به عبارت دیگر آیا فقط دنیای غیرمجازی و آفلاین دنیای واقعی است و دنیای آنلاین رنگی از واقعیت ندارد؟

فصل دوم کتاب مروری است بر برخی از پرکاربردترین نظریات در حیطۀ هویت خود دیجیتال به‌منظور فهم چگونگی خلق، دستکاری و حفظ خودهای آنلاین. برخی از این نظریات از روانشناسی آفلاین وام گرفته شده و برخی دیگر با توجه به ماهیت فضای آنلاین به صورت جدید صورت‌بندی گردیده است. اولین و پایه‌ای‌ترین نظریه که در این فصل بررسی می‌شود نظریۀ نمایش خود گافمن است. هرچند این نظریه پیش از ظهور دنیای آنلاین مطرح شده اما در فهم هویت خود آنلاین بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. نظریۀ تمایز خود، نظریۀ تمرکز تنظیم‌گری و نظریۀ غرقگی سه نظریۀ اساسی دیگرند که در این فصل توضیح داده می‌شوند. در ادامه دو مفهوم‌پردازی نظری برای هویت خود مطرح می شوند که در این مفهوم پردازی ها به نقش و اهمیت اطلاعات دریافتی و تعاملات در شکل گیری خود مجازی تمرکز می شود و این دو نظریه عبارت اند از: نظریۀ پردازش اطلاعات اجتماعی و مدل تعامل فراشخصی. نظریۀ استفاده‌ها و رضایت‌ها هفتمین نظریۀ مورد بررسی در این فصل و ازجمله نظریات بسیار پرکاربرد است که به‌ویژه برای توضیح انگیزۀ انواع رفتارهای آنلاین استفاده می‌شود. درنهایت نیز نظریۀ ضمانت توضیح داده می‌شود. 

تعامل بین عوامل شخصیت و ویژگی‌های فردی با رفتار آنلاین پیچیده است. به‌منظور فهم این پیچیدگی برخی از ارتباطات بین عوامل شخصیتی مختلف مانند احساس تنهایی، شرم، افسردگی، عزت‌نفس و اضطراب اجتماعی و انواع فعالیت‌های آنلاین بررسی می‌شود.

فصل سوم نقش عوامل فردی در نمایش خود آنلاین را بررسی می‌کند. تعامل بین عوامل شخصیت و ویژگی‌های فردی با رفتار آنلاین پیچیده است. به‌منظور فهم این پیچیدگی برخی از ارتباطات بین عوامل شخصیتی مختلف مانند احساس تنهایی، شرم، افسردگی، عزت‌نفس و اضطراب اجتماعی و انواع فعالیت‌های آنلاین بررسی می‌شود. همچنین در این فصل بر سایت‌های شبکه‌های اجتماعی از این منظر تمرکز می شود که انگیزه انسان‌ها برای خواسته‌شدن (مورد توجه قرار گرفتن)، داشتن احساس تعلق و دوست داشته شدن در این سایت‌ها چیست. درنهایت دربارۀ این حرف می‌زند که چگونه اینترنت فرصت برابری برای تمامی افراد فراهم ساخته تا بتوانند شبیه به یک روانشناس مبتدی در مورد ماهیت و چگونگی نمایش خود دیگران اطلاعات و درک به دست آورند. 

چهارمین فصل کتاب به اشتراک‌گذاری اطلاعات درمورد خود آنلاین و افشاگری در مورد خود صحبت می کند. به عبارت دقیق تر یکی از جنبه های نمایش خود آنلاین یعنی چگونگی انتخاب بخش های خاص و تحت کنترل از خود و سپس به اشتراک گذاشتن اطلاعات با دیگران در مورد این بخش ها مورد بحث قرار می گیرد. به عبارت دیگر در این فصل در مورد نحوۀ استفاده از اطلاعات خود به‌صورت انتخابی و کنترل‌شده برای خودافشاگری تمرکز می‌کند. انتخاب اطلاعات به‌صورت کنترل‌شده باعث می شود که تصویر خاص و مدنظر فرد از خودش در ذهن دیگران خلق شود. در این فصل با توجه به انگیزه‌هایی که در فصل پیشین بیان شده، انگیزه‌های زیربنایی خودافشاگری آنلاین بیان می‌شوند. درنهایت آنچه بر این خودافشاگری انگیزه‌مند اثر می‌گذارد مانند برقراری تعاملات دوجانبه و خودافشاگری داوطلبانه و غیرداوطلبانه مورد بررسی قرار می‌گیرند. 

آخرین فصل کتاب یعنی فصل پنجم عوامل اجتماعی و شناختی را که بر مدیریت برداشت آنلاین تاثیر می‌گذارند با جزئیات دقیق بررسی می‌کند. دلیل اهمیت این عوامل آن است که آن‌ها بیشترین تاثیر را بر چگونگی ساختن و حفظ خودهای آنلاین دارند. از همین روی در این فصل ابتدا برخی از ویژگی‌های عوامل اجتماعی و شناختی‌اجتماعی (که امروزه این ویژگی ها کلاسیک به حساب می آیند) مطرح می‌شود که این عوامل می توانند بر روابط آنلاین اثر بگذارند. در ادامه یکی از نظریات جدیدی طرح می‌شود که می تواند برای فهم مدیریت برداشت آنلاین از آن استفاده شود. این نظریه رویکرد مدل سیستم-حافظۀ انگیزه‌مند و انتخابی است. برخی از عوامل اجتماعی مؤثر در نمایش خود آنلاین که در این فصل بررسی می‌شوند عبارت‌اند از: خود اخلاقی، دوستی بی‌بندوبار و تمایل به کسب سرمایۀ اجتماعی. درنهایت تمرکز این فصل بر نمایش خود در فرهنگ‌های مختلف است. به علاوه بر فرهنگ بسیار متفاوت موجود در دنیای آنلاین یعنی فرهنگ گیم و عرصه‌های حمایت آنلاین نیز تمرکز می‌شود. 

جمع‌بندی

در مجموع می‌توان گفت اهمیت این کتاب در این است که اهم مفاهیم و مسائلی را مطرح کرده که هر فردِ علاقه‌مند به مبحث هویت دیجیتال می‌تواند برای شروع مطالعه در این زمینه با آن‌ها آشنا شود. به عبارت دیگر مباحث کلیدی هویت دیجیتال در این کتاب بررسی شده است. درنتیجه این کتاب راهنمای بسیار مناسبی برای تمامی دانشجویان و پژوهشگران علاقه‌مند به حیطۀ هویت خود دیجیتال است تا بتوانند با مطالب کلیدی و پایه در این حیطه آشنا شوند.   

اطلاعات شناسنامه‌ای کتاب

  • عنوان کتاب: The Manipulation of Online Self-Presentation
  • ویراستار: الیسون اتریل اسمیت
  • نشر: Palgrave Pivot
  • تاریخ نشر: 2015
  • زبان: انگلیسی
  • تعداد صفحات: 129
سایر مقالات