چرا کتاب کاربردهای روانشناسی فضای مجازی مهم است؟
کتاب کاربردهای روانشناسی فضای مجازی طیف متنوعی از کاربردهای روانشناسی فضای مجازی را مطرح می‌کند که در نتیجه افرادی که در زمینه‌های مختلفی پرسش، دغدغه یا مسئله دارند می‌توانند درمورد همان زمینه یا دیگر زمینه‌ها اطلاعات کسب کنند. علاوه‌بر جامع بودن آنچه بر اهمیت این کتاب می‌افزاید این است که انتشارات معتبر پالگریو مک میلان لندن[۱] آن را منتشر کرد.
دیگر مزیت این کتاب این است که برخلاف رسانه‌های انبوه صرفاً بر مثال‌های منفی استفاده از اینترنت تمرکز نمی‌کند. مطرح کردن نقاط منفی و مثبت استفاده از اینترنت و رفتارها و اقدامات در این فضا در کنار یکدیگر باعث می‌شود که دید جامع و دقیق‌تری نسبت به انواع کنش‌های موجود در فضای مجازی برای خوانندگان شکل بگیرد. در نتیجۀ این دید جامع بهتر می‌توان موارد منفی را اصلاح و کنترل کرد و بر نقاط مثبت تمرکز بیشتر داشت.
فصل‌های ۱۴گانۀ کتاب کاربردهای روانشناسی فضای مجازی
این کتاب شامل ۱۴ فصل است که هر بخش به یکی از موضوعات مورد مطالعه در روانشناسی فضای مجازی اختصاص دارد.
مطالب این کتاب با نگاه کردن به افراد و تعاملات آنلاین در سطح فردی شروع می‌شود. در همین راستا دو فصل اول کتاب به بررسی رفتار آنلاین دو گروه خاص در جامعه می‌پردازد و تلاش می‌کند تا به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می‌توانیم امکان استفادۀ ایمن، مؤثر و لذت‌بخش از اینترنت را برای آنان فراهم کنیم. در فصل اول، شمول دیجیتال برای افراد دارای معلولیت مدنظر قرار گرفته است که این افراد یکی از گروه‌هایی هستند که معمولاً در جوامع مختلف در زمینۀ استفاده از فناوری‌های دیجیتال دچار مشکل می‌شوند و گاه احساس تبعیض نیز در این زمینه دارند. در فصل دوم نظریات و پژوهش‌های معاصر درمورد تربیت کودکان در فضای آنلاین بررسی می‌شود. به دلیل تحولات سریع و خاص شناختی و فیزیولوژیک کودکان و همچنین عدم رشد کافی برخی از مهارت‌های اساسی لازم است در زمینۀ تربیت کودکان برای زمانی که می‌خواهند با ابزارها و فناوری‌های دیجیتال کار کنند مسائلی در نظر گرفته شوند.
سپس به بررسی تفاوت‌های فرهنگی در رفتار آنلاین پرداخته می‌شود که این موضوع محتوای فصل سوم کتاب است. در این فصل انعکاس تغییر و تحولات درون و بین‌فرهنگی در فضای آنلاین مطرح می‌شود که این تغییر و تحولات می‌توانند بر زندگی روزمرۀ طیف گسترده‌ای از مردم اثر بگذارند. تمامی این موارد را می‌توان در سطوح کلان یا خرد در نظر گرفت. در همین راستا -به‌عنوان مثال- اقداماتی مطرح می‌شوند که می‌توان اتخاذ کرد تا افراد را از پیشینه‌های اقتصادی-اجتماعی، جمعیت‌شناختی و نفسانی مختلف به سمت استفاده از اینترنت برای رسیدن به اهدافشان سوق داد. به همین منظور ارزیابی می‌شود که آیا اینترنت تأثیر اجتماعی دارد و برای انجام این ارزیابی شمول دیجیتال و استفاده از ابزارهای دیجیتال در طول عمر در فصل چهارم ارزیابی شده و نقشی که اینترنت می‌تواند در ادامه بر عوامل شناختی داشته باشد کندوکاو می‌شود. به‌طور خاص‌تر، در فصل بعدی یعنی فصل پنجم، تمرکز بر نقش فناوری در حافظه به عنوان یک مورد مربوط به شناخت قرار می‌گیرد.
اهمیت این کتاب در این است که می‌توان پرتکرارترین کاربردهای روانشناسی فضای مجازی را یافت و از تمامی آن‌ها یا به تناسب تخصص از برخی از آن‌ها استفاده کرد. همین ویژگی به دانشجویان و پژوهشگران رشتۀ روانشناسی و سایر رشته‌های مرتبط کمک می‌کند تا با انواع کاربردهای روانشناسی فضای مجازی به‌طور کلی و با موضوعی که مدنظرشان است به‌صورت اختصاصی آشنا شوند.
در ادامه فصول بر روی کاربردهای بالینی استفاده از اینترنت تمرکز می‌شود. عمدتاً در رسانه‌های انبوه درمورد استفادۀ مشکل‌زا از اینترنت صحبت می‌شود. به‌طوری که اصطلاح اعتیاد به اینترنت به معنای استفادۀ بیش‌ازحد از اینترنت و نیز به معنای یک مشکل نزد عموم مردم شناخته شده است. در همین راستا در فصل ششم بر جنبه‌های بالینی اعتیاد به اینترنت با تمرکز بر مسائل مربوط به طبقه‌بندی و تشخیص تأکید می‌شود. سپس درمورد این بحث می‌شود که چگونه دنیای آنلاین می‌تواند محیطی حمایت بخش باشد. در فصل هفتم درمورد حمایتی که گروه همتایان ازطریق انجمن‌های پشتیبانی آنلاین فراهم می‌کنند صحبت می‌شود و در فصل هشتم گروه حمایتگر دیگر یعنی روان‌شناسانی که به‌صورت آنلاین مشاوره می‌دهند مورد بررسی قرار می‌گیرند. در هردوی این فصل‌ها، پیامدهای مثبت و منفی حمایت و مشاوره آنلاین نسبت به دیگران را بررسی می‌کنند و توصیه‌هایی برای بهترین عملکرد در این موارد ارائه می‌گردد.
یکی از حوزه‌های رفتار آنلاین که حجم عظیمی از پوشش مطبوعاتی و همچنین توجه تحقیقاتی را دریافت می‌کند، روابط بین فردی آنلاین است. در فصل نهم درمورد نقشی که قراریابی آنلاین می‌تواند در زمینۀ روابط بین فردی ایفا کند مطرح می‌شود. با توجه به اینکه قراریابی آنلاین به یک مولّد درآمد چند میلیارد پوندی تبدیل شده است، در ادامه یعنی در فصل دهم، استفاده از روانشناسی اینترنت در رابطه با رفتارهای مصرف‌کنندۀ آنلاین بررسی شده است.
در چهار فصل پایانی این کتاب بیشتر از مثال‌های خاص مرتبط با کاربرد رویکردهای نظری صحبت می‌شود. فصل یازدهم اختصاص به نقش روانشناسی در توسعۀ بازی‌ها دارد و به دنبال آن کاربرد خاص مدل‌های نظری و تحقیقات برای کمک به درک و تمرین نظامی در فصل دوازده آورده می‌شود. فصل‌های سیزدهم و چهاردهم حول محور روانشناسی سازمانی می‌چرخند. ابتدا روش‌هایی بیان می‌شود که ازطریق آن‌ها رسانه‌های اجتماعی بر استفاده از اینترنت تأثیر می‌گذارند و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. در نهایت فصل آخر یعنی فصل چهاردهم کتاب به بررسی استفاده از تست‌های متعدد برای ارزیابی افراد پرداخته می‌شود، هم به‌منظور ارزیابی مناسب‌بودن آن‌ها برای انجام وظایفِ داده‌شده و هم برای اجرای نقش‌ها و عملیاتی‌کردن اهداف.
جمع‌بندی
در مجموع، می‌توان گفت اهمیت این کتاب در این است که می‌توان پرتکرارترین کاربردهای روانشناسی فضای مجازی را یافت و از تمامی آن‌ها یا به تناسب تخصص از برخی از آن‌ها استفاده کرد. همین ویژگی به دانشجویان و پژوهشگران رشتۀ روانشناسی و سایر رشته‌های مرتبط کمک می‌کند تا با انواع کاربردهای روانشناسی فضای مجازی به‌طور کلی و با موضوعی که مدنظرشان است به‌صورت اختصاصی آشنا شوند. به‌علاوه هدف این کتاب آن بوده که از فهم و دانشی به‌دست‌آمده از محیط‌های علمی و دانشگاهی در راستای عملیاتی‌کردن و انجام تحقیقات بیشتر در مجامع مختلف عمومی شامل صنعت، خدمات و حکومت استفاده شود. مطرح کردن فهم از روانشناسی برای ارائه‌دهندگان خدمات و صنعت‌گران درمورد رفتارهای آنلاین می‌توان فعالیت‌های متنوع مثبتی را در آینده انجام داد. برای مثال، پلیس ممکن است در اثر درکی که از روانشناسی فضای مجازی به دست می‌آورد از جرایم آنلاین جلوگیری کند. همچنین فروشندگان می‌توانند از این دانش برای طراحی یک وب‌سایت جذاب و اثرگذار استفاده کنند. وب‌سایت‌های قراریابی آنلاین نیز از دانش طراحی روان‌شناسانۀ سایتشان می‌توانند در جهت حفاظت از مشتریان خود در تجربۀ یک محیط امن و قابل اتکا استفاده کنند.
شناسۀ کتاب کاربردهای روانشناسی فضای مجازی
- عنوان کتاب: Applied Cyberpsychology
- ویراستارها: الیسون اتریل اسمیت[۲] و کریس فول وود[۳]
- تاریخ انتشار: ۲۹ آپریل ۲۰۱۶
- زبان: انگلیسی
- صفحات: ۲۸۳
