فیس‌بوک که به‌تازگی نام خود را به متا تغییر داده است، به «بیگ فارما[۱]» کمک می‌کند تا به‌راحتی جامعۀ هدف خود که همان بیماران هستند را پیدا کنند. مراکز جمع‌آوری و نگهداری ابرداده‌های شرکت فیس‌بوک تبدیل به بزرگ‌ترین مقصد کمپانی‌های داروسازی شده است.

این شرکت بزرگ فناوری که مالک پلتفرم‌های اینستاگرام، واتس‌اپ و فیس‌بوک است، ازطریق هدف قراردادن کاربران براساس علایق و سابقۀ جست‌وجوی آن‌ها، برای شرکت‌های دارویی که به دنبال فروش دارو به بیماران بالقوه هستند، تبدیل به یک هماهنگ‌کنندۀ جذاب شده است. پیش‌تر، واشنگتن‌پست در گزارشی تفصیلی مطرح کرد که شرکت‌های دارویی و بهداشتی در سال 2019 تقریباً 1 میلیارد دلار صرف تبلیغات موبایلی در فیس‌بوک کرده‌اند. برخلاف تبلیغات تلویزیونی یا رادیویی سنتی، تبلیغات فیس‌بوک به این شرکت‌ها کمک می‌کند تا تبلیغات محصولات دارویی خود را به سمت کاربرانی که احتمالاً از بیماری خاصی رنج می‌برند، به شکل دقیقی هدایت کنند.

ناتاشا تیکو[۲] خبرنگار واشنگتن‌پست و متخصص حوزۀ فرهنگ فناوری[۳] در این گزارش نوشت: شرکت‌های دارویی درگذر زمان، بدون واهمه از حامیان حریم خصوصی، سیستم‌های مراقبت و بهداشت و درمان و جامعۀ پزشکی به‌شدت جسورتر شده و فشار تبلیغاتی خود را در شبکه‌های اجتماعی ازجمله فیس‌بوک بیشتر کرده‌اند. این اقدام، به‌وضوح حفره‌هایی را درمورد نحوۀ استفاده از داده‌های شخصی کاربران به‌منظور تبلیغات تجاری و خصوصاً در موضوع مهمی همچون سلامتی و درمانی دارویی آشکار می‌کند. در حالی که شبکه‌های اجتماعی و شرکت‌های داروسازی استفاده از بخش تبلیغات پلتفرم‌ها را براساس شرایط جسمانی و وضعیت پزشکی آن‌ها به‌شدت انکار می‌کنند.

بیشتر تبلیغات دارویی، شامل داروهایی است که نیازمند تجویز پزشک متخصص است و مربوط به بیمارهای حساسی همچون انواع حاد افسردگی، اچ‌.آی‌.وی و سرطان می‌شود. Pathmatics که یک شرکت تحلیل تبلیغات است، اعلام کرده است که برندهای معتبر و معروف دارویی، سالانه میلیاردها دلار صرف تبلیغات دارویی در فیس‌بوک می‌کنند. فیس‌بوک به شکل حرفه‌ای ابزاری را در اختیار شرکت‌های دارویی قرار می‌دهد تا بتوانند قوانین مرتبط با افشای اطلاعات ایمنی یا گزارش عوارض جانبی را دور بزنند. باید توجه داشت که قرار دادن تبلیغات دارویی که برای درمان یک بیماری خاص طراحی شده است، در فضای دوستانۀ یک شبکه اجتماعی، آن هم در میان انبوه علاقه‌مندی‌ها و مقالات خبری یک کاربر، اثرات به‌مراتب بیشتری از سایر تبلیغات آنلاین دارد. سیستم‌های غیرشفاف تبلیغات فیس‌بوک، به همان شیوه‌ای که کمپین‌های انتخاباتی و محصولات برندهای ورزشی را به یک کاربر معرفی می‌کنند، محصولات داروسازان را نیز از همان طریق تبلیغ و معرفی می‌کنند و به بیگ فارما اجازه می‌دهند تا مشتریانی را هدف قرار دهند که دارای ویژگی‌ها و بیماری‌های خاص و موردنظر آن‌ها هستند. توانایی شرکت‌های دارویی برای دسترسی به افرادی که دارای شرایط جسمانی و وضعیت سلامتی خاصی هستند، نشان‌دهندۀ آن است که قوانین مربوط به حفاظت از حریم خصوصی در آمریکا به‌هیچ‌وجه کارایی لازم را نداشته و قوانینی که وظیفۀ حفاظت از سوابق و وضعیت پزشکی شهروندان را بر عهده دارند، هیچ‌گونه بازدارندگی‌ای در قبال اتحاد شرکت‌های دارویی با شبکه‌های اجتماعی ندارند.[۴]

در همین رابطه، نتایج تحقیقات دقیق موسسۀ مارک‌آپ[۵] که یک اتاق خبری غیرانتفاعی است و به بررسی چگونگی استفاده قدرتمندترین کمپانی‌های جهان، از فناوری برای تغییر شکل جامعه می‌پردازد، نیز قابل‌توجه است. این خبرگزاری پروژه‌ای به نام «پروژۀ مرورگر شهروندی[۶]» دارد. این پروژۀ ابتکاری، برای اندازه‌گیری نحوۀ انتقال اطلاعات نادرست در بسترهای رسانه‌های اجتماعی‌ در طول زمان طراحی شده است. یکی از کارهایی که این در این پروژه انجام می‌شود جمع‌آوری داده‌های فیس‌بوک از هزاران کاربر و بررسی آن‌ها است. درنتیجه این بررسی‌ها، مارک‌آپ نیز اعلام کرد که هدف‌گیری شرکت‌های دارویی برای فروش محصولات به بیماران بالقوه چقدر دقیق و گسترده است.

اگرچه فیس‌بوک به‌صراحت شرایط سلامتی افراد را برای تبلیغ‌کنندگان دارو مشخص نمی‌کند، اما مارک‌آپ ده‌ها آگهی را برای داروهای تجویزی شناسایی کرده که هدف آن‌ها افرادی است که به موضوعاتی مانند «اکسیژن» و «آگاهی از دیابت» علاقه‌مند بودند. درواقع، مارک‌آپ دریافت، «آگاهی» از یک بیماری، در تصمیم‌گیری‌های تبلیغاتی بسیار مهم است.

به‌عنوان‌مثال، Zejula، دارویی که توسط غول دارویی GlaxoSmithKline تولید می‌شود، برای درمان سرطان پیشرفتۀ تخمدان تجویز می‌شود. مارک‌آپ متوجه شده که این دارو برای کاربرانی که فیس‌بوک تشخیص داده به «آگاهی از سرطان» علاقه نشان داده‌اند، شخصی‌سازی شده است. Piqray، یکی دیگر از داروهای درمان‌ سرطان، ساخته‌شده توسط شرکت سوئیسی Novartis، به کاربران علاقه‌مند به «ماه ملّی آگاهی از سرطان سینه[۷]» نشان داده شد. چندین داروی مختلف نیز برای کاربرانی که به موضوعات «آگاهی از دیابت» یا «آگاهی از دیابت نوع 2» علاقه‌مند بوده‌اند، شخصی‌سازی شده است.

برای موضوعات مربوط به سکتۀ مغزی، داروی برلینتا تولیدشده در شرکت AstraZeneca غول دارویی که با ساخت واکسن کرونا نیز شناخته‌تر شده است، تبلیغ می‌شود. همچنین، برای آگاهی از بیماری ام‌اس، داروهای Mayzent و Kesimpta ساخت شرکت Novartis تبلیغ می‌شود و برای آگاهی از بیماری انسدادی مزمن ریه، داروی Trelegy، یکی از محصولات شرکت GSK به کاربران پیشنهاد می‌شود.

مارک‌آپ همچنین تبلیغات داروهایی را پیدا کرده است که دقیقاً با زمینۀ علاقۀ کاربر یکسان نیستند؛ اما مشابه آن هستند. برای مثال، تبلیغات Latuda، یک داروی ضدروان‌پریشی از شرکت Sunovion که در درمان افسردگی دوقطبی استفاده می‌شود، به کاربران علاقه‌مند به «گروه‌های حمایت از بیماران افسردگی و دوقطبی» نشان داده می‌شود. همچنین مشخص شده است که این دارو برای کاربران علاقه‌مند به موضوع درمان و اتحاد ملّی بیماری‌های روانی نیز تبلیغ می‌شود.