بررسی قانون ملی پیشگامی کوانتومی
دفتر اخرایی (۱)

فناوری‌های کوانتومی، عرصه‌ای نوظهور و نوپا در دنیای فناوری است و هنوز همۀ ابعاد آن به‌روشنی شناخته‌شده نیست. از همین جهت، هنوز برداشتن گام‌های ابتدایی در پژوهش و توسعۀ بسترهای  فناوری کوانتومی از مهم‌ترین کارهای  این عرصه است.

البته محاسبات کوانتومی از آن دسته علومی است که بدون تأمین سخت‌افزار مناسبِ آن، نمی‌توان به درک درستی از ابعاد و قابلیت‌های آن رسید و همین مسئله ضرورت ساخت و استانداردسازی دستگاه‌های کوانتومی  و  هزینه و تأمین سخت‌افزار آن را  در مراحل اولیۀ مطالعه و پژوهش دربارۀ آن لازم می‌آورد.

همچنین این عرصه نیز  مانند اغلب فناوری‌های نوظهور و بلکه بیشتر از سایر عرصه‌ها،  از بُعد امنیت، مالکیت و دیگر مسائل مربوط به حکمرانی، با حاکمیت کشورها اصطکاک دارد.  کشورهای مختلفی مشغول تدوین مقررات و قواعد ملّی یا بین‌المللی برای این بسترها هستند. برای کشور ما نیز مهم است که حاکمیت ملّی‌ خود را  از آسیب‌های احتمالی این عرصه مصون بداریم، اما باید دانست که  برکنارماندن و عقب‌افتادن از سایر بازیگرانی که  دست به تعریف و تدوین قواعد بازی می‌زنند ممکن است انزوا و آسیب‌پذیری بیشتری در پی داشته باشد. از این جهت، حضور و همکاری در تدوین مقررات بین‌المللی در زمینۀ کوانتوم  برای تأمین منافع و  حکمرانی ملّی  ضروری است.

حضور مؤثر در این عرصه‌ها نیز نیازمند تربیت نیروی انسانی متخصص است. در حال حاضر اغلب کشورها در زمینۀ فناوری‌های  کوانتوم با کمبود چنین نیروهایی روبه‌رو هستند و در جایگاه سیاست‌گذاری، بخشی از سرمایه و امکانات خود را به تربیت نیروی انسانی متخصص اختصاص داده‌اند.

در همین راستا، تا زمانی که این علوم وارد چرخۀ تجاری و اقتصادی نشوند و در صورتی که تنها در مرحلۀ آزمایشگاهی و مطالعاتی بمانند، تکاپو و سرزندگی لازم را به خود نخواهند دید. لذا توجه به ایجاد بستر  تجاری   برای این عرصه می‌تواند  بخش‌های مختلف آن را به حرکت وادارد. در این زمینه نیز دیگر بسترهای نوظهور، استارت‌آپ‌ها و نوآوری‌هایی به وجود می‌آید که حمایت از آن‌ها  برای حیات این فناوری در کشور لازم است.

همچنین این بستر، مانند همۀ بسترهای نوپدید، دارای مخاطراتی نیز هست که باید با آینده‌نگری و بررسی تهدیدها و خطرات‌ آن، به دورنمایی واقـعی از آن رسید تا هم آسیب‌های آن به حداقل برسد  و  هم بتوان منابع و توان خود را  در آن به‌صورت بهینه به کار بست.

این‌ها بخشی از ملاحظات و مسائلی است که  در این زمینه در پیش روی ماست و در صورتی به این اهداف دست خواهیم یافت کـه بتوانیم تصویری کلّی از بستر فناوری‌های کوانتوم به دست دهیم که در آن،  شناخت مفهومی از این فناوری‌ها، امکانات و دست‌آوردهای فعلی در این زمینه، بازیگران اصلی این عرصه، مقررات و قواعد تعریف‌شده برای آن، آیندۀ نزدیک آن و خطرات و فرصت‌های آن  برای ما روشن شود. اگر بتوانیم به چنین اطلسی   دست پیدا کنیم، خواهیم توانست با  صرف بهینۀ منابع خود، از عقب ماندن  در این عرصه جلوگیری کنیم و منافع حیاتی خود را در دنیای جدید تأمین کنیم.

سایر منشورات