
مسئلۀ «معنای زندگی» از پرسشهای دیرین آدمی است و بینهایت مکتبِ گوناگون در پاسخ به این پرسش شکل گرفته است. البته این موضوعی نیست که با همت و تلاش عدهای و یک بار برای همیشه حل شود؛ مخاطب این پرسش فرد است و هر کس باید هدفی برای زندگی خود داشته باشد. همچنین این مسئله مبهم و دیریاب است و تنها با کنکاش مفهومی و نظری به دست نمیآید و بخش مهمتر آن ، اشتغال و اهتمام عملی به آن است.
در حال حاضر، سیطرۀ فناوری و فضای مجازی بر زندگی انسان، به ابهام مسئلۀ معنای زندگی افزوده اسـت، زیـرا زیستجهان ما از اسـاس دگرگون شـده و کمـتر عنصری در زندگی ما معنـای سابـق خـــود را حفظ کرده است . به همین سبب، بازشناخــتنِ معنـای زندگــی حتی بـرای کسـانی که به درکی از آن رسیده بودند چالشبرانگیز شده است.
فناوریهای جدید، در مسیر رسیدن به معنای زندگی ، هم میتواننـد یاریرسان باشند و هم میتوانند ما را از هدف دور کنند. فضای مجازی میتواند با دسترسی گسترده، ارتباط نامحدود، و تبادل سریع اطلاعات، به ابهامات و سؤالات ما پاسخ دهد و محدودیتهای پیشین ما را از بین ببرد. اما ازطرفـی، چالشهایی هم از آن سر برمیآورد که ممکن است راه را بر ما ببندد و ما را از زندگی خود غافل کند.
یکی از این چالشها از دست رفتنِ «رضایتمندی» (satisfaction) است. فناوری اگرچه ممکن است مسائلی را برای فرد تسهیل کند، اما ممکن است با مواجهکردن او با انبوهی از خواستهها و ایدئالهای دستنیافتنی، به رضایتمندی او لطمه بزند یا به او احساس ناکافی بودن بدهد. رضایتمندی همبستگیِ تامی با معنای زندگی دارد و یکی از بزرگترین چالشهای کسانی که در درک معنای زندگی سردرگماند، بحران رضایتمندی است.
مفهوم دیگری که در معنای زندگی بسیار مهم است و فناوری و فضای مجازی آن را تحتالشعاع قرار میدهد، «تأمل درونی» (contemplation) است. فرد برای بازیافتن معنای زندگی باید با خودش خلوت کند، حدیث نفس کند و تأمل درونی بالایی داشته باشد. اما در عصری که زیر بمباران خروارها خبر و محتوای لحظهای هستیم، فرصتی برای این تأمل درونی دست نمیدهد و لذا نمیتوانیم راهی به مفهوم و معنای زندگی پیدا کنیم. زیرا بخش زیادی از معنای زندگی، درونی است و فرد اگر چنین آرامش و خلوتی با خود نداشته باشد، به آن دست پیدا نخواهد کند.
چالش بعدی متوجه «هویت» است. هویت فرد، پیشتر به ارتباطش با خودش و با دایرۀ محدودی از اطرافیانش معنا میشد. اما امروز، هویت معنای متفاوتی یافته و فرد در دنیای مجازی اساساً هویت جدیدی برای خود تعریف میکند. این مسئله معنای زندگی نزد فرد را هم متحول میکند.
اگرچه مسائلی که ذکر شد چالشها و تهدیدهای فناوریست، اما در جامعۀ بشری گریزی از این تحولات و پیشرفتهای فناورانه نیست. آنچه مهم است این است که در این وضعیت بتوان راهی به سوی زندگی معنادار گشود. کسی میتواند در این شرایط موفق باشد که در آستانۀ این آتشفشان، کاشانهای برای خود بنا کند. آنچه در این دفتر آمـده است درصدد است کـه در این مسیـرِ پـرچالش و پرآسیب، راهی به معنای زندگی بگشاید.