انقلاب هوش مصنوعی و دستاوردهای شگفت‌انگیز آن در سال‌های اخیر، در صدر موضوعات و پرسش‌هایی است که مورد توجه بسیاری از حکومت‌ها، مراکز علمی-سیاستی، نخبگان و متخصصان بوده است. علاوه‌بر فرصت‌ها و امکان‌های گسترده‌ای که به‌واسطۀ پیشرفتِ انقلابیِ این فناوری‌ها در اختیار انسان‌ها قرار گرفته، تهدیدها و ابهامات فراوانی نیز در مورد تبعات و عواقب این حرکت شتاب‌زده و بی‌مهابا به وجود آمده است. دعوت به تأمل و تأنیِ بیشتر در مورد این فناوری‌ها و اصول و هنجارهای توسعه و کاربست آن‌ها در حوزه‌های مختلف، وجه مشترک حجم انبوهی از آثار پژوهشی، انواع کتاب‌ها و سایر مکتوبات، و نیز نشست‌ها و کنفرانس‌های مختلف در سال‌های اخیر بوده است.
عرصۀ «آموزش» و نظام علم، تحقیقات و نوآوری، یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که با ظهور فناوری‌های مربوط به هوش مصنوعی دگرگون شده و تحولاتی اساسی را پشت سر خواهد گذشت. ورود انواع تکنولوژی‌ها و دستاوردهای مرتبط با هوش مصنوعی در ابعاد و جوانب مختلفِ حوزۀ «آموزش»، باعث شکل‌گیری امکان‌ها و مسیرهای تازه‌ای شده که -علی‌رغم نقاط روشن و امیدوارکنندۀ بسیار- نگرانی‌ها و بیم‌هایی نیز به همراه داشته است. کشور ما نیز در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در مسیر دستیابی به برخی توانمندی‌های این حوزه و بهره‌مندی از مواهب آن در پیش گرفته است. بااین‌وصف، حرکت آگاهانه و حساب‌شده در این مسیر مستلزم ارزیابی انتقادیِ فعالیت‌ها و تجربیات سایر کشورها در این زمینه است.
اثر حاضر، تحت عنوان «هوش مصنوعی و آموزش» (AI & ED)، در نوامبر ۲۰۲۲ توسط شورای اروپـا و به قلم پنج نفر از پژوهشگران این شورا به نگـارش درآمـده است. ویژگـی برجستـۀ این پژوهش که موجب تمایز آن از سایر آثار منتشرشده در سطح جهان شده است، جامعیت و چندوجهی بودن آن است. نگارندگان نه‌تنها به «کاربرد» هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن در انواع فعالیت‌ها و فرآیندهای مرتبط با آموزش می‌پردازند، بلکه از زاویۀ دیگر، به نظام حوزه‌های مرتبط با این فناوری‌ها و انواع فرآیندها و اقداماتی که در جهت تربیت نیروی انسانی متخصص در این زمینه انجام می‌شود، نیز توجه ویژه‌ای داشته‌اند.
یکـی از اهداف پژوهشـگاه فضـای مجـازی در انتشـار مجموعـه گزارش‌هـای پژوهشیِ خـود -تحت عنوان «دفترهای آبی»- بازنمایی و انتشار مهم‌ترین و برجسته‌ترین آثار علمیِ مرتبط با حوزۀ کاریِ خود در سطح جهان است. ازاین‌رو، با توجه به اهمیت این مسئله در کشور ما و مسائل و پرسش‌های مهمی که در برابر تصمیم‌گیران و خط‌مشی‌گذاران کشور در این عرصه وجود دارد، شمارۀ نخست دفترهای آبی به گزارش «هوش مصنوعی و آموزش» -منتشرشده توسط شورای اروپا (Council of Europe)- اختصاص پیدا کرده است.
